Partekatu

Berrikuntzaz hitz egiten denean, teknologia, patenteak eta industria lehiakortasuna izaten dira elkarrizketaren gaiak. Hala ere, bada aipatzen ez den pieza bat: Kultura. Arteak ez ezik, Humanismoa eta Gizarte Zientziak ere ezinbestekoak dira Zientziak bere funtzio handiena bete dezan: Gizartea eraldatzea. Berrikuntza ezin da soilik adierazle zientifikoen edo patente kopuruaren arabera neurtu; izan ere, Kulturarik eta pentsamendu kritikorik gabe, teknologiak pertsonekin loturarik izan gabe aurrera egiteko arriskua du.

Datuek erakusten dutenez, Kultura ez da apaingarri bat, eragile ekonomiko eta sozial bat baizik. Kultura eta Sormen Industriek (KSI) 2.000 milioi euro inguru sortzen dituzte Euskadin, hau da, BPGaren % 3 eta % 5 artean, eta 48.000 pertsonari baino gehiagori ematen diete lana, 16.000 enpresa baino gehiagorekin. Arestian azaldutakoa sektore enblematikoenekin alderatzen badugu, egoera adierazgarria da: automobilgintzak 25.023 milioi euro fakturatzen ditu, BPGaren % 8,7 eta % 10,4 arteko ekarpena egiten du eta 38.480 pertsonari ematen die lana; makina-erremintak –fabrikazio aurreraturako sektore estrategikoak– 2.157 milioi fakturatzen ditu, BPGaren % 1,6 da eta 4.133 pertsonari ematen die lana. Nola jarraituko dugu kultura zerbait osagarritzat hartzen, kontuan izanda kulturaren pisu ekonomikoa funtsezko industriek duten pisutik hurbil dagoela eta lana emateari dagokionez sektore estrategikoak gainditzen dituela?

Argudio ekonomiko hori beste argudio garrantzitsu batekin indartzen da: Kultura zientzia eta teknologia gizartearekin lotzen dituen itsasgarria da. STEAM ereduak gogorarazten digu Arteen “A” letra ez dela apaingarria, ezagutza eta sormena lotzen dituen zubia baizik. Humanismorik gabe, teknologiak aurrera egin dezake, etikan, gizartean edo ingurumenean zer eragin duen kontuan izan gabe. Eta adimen artifiziala eremu guztietan (arte kreaziotik hasita, ondarearen babesarekin bukatzeraino) sartzen ari den une honetan, inoiz baino gehiago behar ditugu zentzua eta testuingurua emango dituzten diziplinak. AAk giza sormena areagotu egiten du, baina egiletzari, aniztasunari eta balioei buruzko galderak ere sorrarazten ditu. Nork erantzungo die galdera horiei gizarte zientziak eta giza zientziak kanpo uzten baditugu?

Egoera horretan, KSIgunek etapa eraldatzaile bat hasi du. Bost urte daramatzagu lanean Arteen, Kulturaren eta sormen diziplinen goi mailako hezkuntza eta ikerketa enpresekin, profesionalekin eta administrazioekin elkartzeko. Etorkizunari laguntzeko modurik onena ekosistemaren bidez egitea dela uste dugu: lankidetzak mundua mugitzen du. Ideiak elkartzeko eta diziplina desberdinak konbinatzeko gai bagara, irtenbide berritzaileak sortuko dira, eta haiei esker, pertsonen bizitza hobea izango da. KSIguneren balioa benetako emaitzetan dago –50 lankidetza proiektu baino gehiago–. 2026an, ekimen berriak jarriko dira abian prestakuntzaren, ikerketaren eta haren aplikazioaren arloetan. Helburua argia da: erakustea berrikuntza ez dela patenteen arabera bakarrik neurtzen, baizik eta kulturan eta gizartean duen eraginaren arabera ere neurtzen dela. Izan ere, kulturarik gabe, ez dago eraldatzen duen zientziarik; eta zientziarik gabe –kulturaren funtsezko zati den aldetik–, kulturak galdu egiten du berritzeko aukera.

Kultura, humanismoa eta gizarte zientziak aldarrikatzea ez da ekintza erromantiko bat: etorkizuneko estrategia bat da. Berrikuntza jasangarria, gizartearekin lotuta dagoena eta nortasuna duena nahi badugu, diziplina horiek politika zientifikoaren bihotzean txertatu behar ditugu. Ez osagarri gisa, baldintza gisa baizik. Sormena ez da luxu bat. Aurrera egiteko azpiegitura da. Eta Euskadik ikuspegi hori gidatzeko aukera du.
 

---

Iritzia: Ruth Mayoral, Euskampus Fundazioaren Goi Mailako Hezkuntza Programen arduraduna
Estrategia Empresarial aldizkaria, kultura- eta sormen-industrien edizio berezia
15/12/2025

---

Informazio gehiago

KSIgunerekin elkarlanean aritzeko, jarri harremanetan gurekin.

Albisteak, lotutako berriak